Samenstellingen

Een samenstelling (of in het Engels een compound) is een combinatie van eenvoudigere woorden om samen een ingewikkelder idee uit te drukken. Meestal is het een combinatie van zelfstandige naamwoorden, zoals schoolsysteem in het Nederlands of school system in het Engels.

De methode waarop deze woorden gevormd worden is in het Engels hetzelfde als in het Nederlands, maar er is een verschil in de spelling. Terwijl we in het Nederlands samenstellingen volledig aaneenschrijven, is de uitgangspositie in het Engels juist losse woorden gebruiken (dus met spaties ertussen). Zie ook mijn pagina over samenstellingen in het Nederlands.

De Engelse spelling is niet geheel consequent. Soms wordt een samenstelling namelijk toch aaneen of met een verbindingsstreepje geschreven. Er zijn geen vaste regels aan te geven om de juiste spelling te bepalen en er bestaat ook geen officiële spelling in ofwel Engeland of Amerika zoals we dat in Nederland hebben. Prominente woordenboeken en de meest gangbare schrijfwijze bepalen wat acceptabel is en wat niet.

Een paar voorbeelden om de willekeurigheid te illustreren:
los streepje aaneen
place mat place-name placeholder
life insurance lifetime
eye doctor eye-catchereyewitness
wine stock wineglass

Tendensen

De volgende tendensen zijn op te merken:
  • Woorden die al heel lang in de Engelse taal voorkomen, hebben een vaste schrijfwijze. Vooral de spelling van nieuwere begrippen staat vaak (nog) niet vast.
  • Woorden die veel gebruikt worden, kunnen in de loop der tijd een verschuiving ondergaan. Veel compounds die eerst los gespeld worden en daarna een verbindingsstreepje krijgen, zullen uiteindelijk aaneen geschreven gaan worden. Dit is bijvoorbeeld het pad dat deadline heeft doorlopen. Via de oorspronkelijk schrijfwijze dead line en later dead-line is het uiteindelijk deadline geworden.
  • Het is mogelijk dat bepaalde begrippen, zoals vaktermen, binnen een groep zo veel gebruikt worden dat de mensen binnen die groep het al eerder aan elkaar zullen schrijven. Zo schreven informatici database al aaneen in de tijd dat het door anderen nog als data base werd gespeld.
  • Een compound zal sneller aaneengeschreven worden als er niet meer zo direct aan de betekenis van de delen wordt gedacht. Door de delen los van elkaar te schrijven, wordt er een zekere nadruk op gelegd. Deadline is ook hier een voorbeeld van. Je denkt daarbij niet meteen aan "dood", alhoewel de oorspronkelijk betekenis wel uit oorlogstijden komt en naar een punt refereert dat men niet kon passeren zonder een gewisse dood tegemoet te gaan.
  • Zeldzame samenstellingen en samenstellingen met langere delen, zoals movie database en internet connection, zullen nooit aaneengeschreven gaan worden. De grens tussen wat wel en wat niet in de loop der tijd kan veranderen is echter niet scherp.

Regels

Voor een aantal gevallen zijn wel duidelijke regels, zoals:
  • Voorvoegsels zoals co-, pro-, anti-, milli- en kilo- worden ofwel aan wat erna komt vast geschreven of met een streepje. Ze komen in ieder geval nooit los voor.
  • Het achtervoegsel -based hoort met een streepje aan wat eraan voorafgaat te worden geplakt, zoals carbon-based lifeform.
  • Een combinatie van werkwoord een voorzetsel dat je samen zelfstandig gebruikt, spel je meestal met een streepje. Voorbeelden zijn: (a) push-up, (the) make-up. Enkele begrippen zoals (a) setup en (a) layout zijn zelfs geheel aan elkaar gegroeid.
  • Als een deel van een compound niet als los woord bestaat, zal het ook niet los geschreven worden. Een voorbeeld is het wiskundige begrip eigenvalue (in het Nederlands eigenwaarde), waarbij "eigen" uit het Duits komt en niet als normaal woord in het Engels voorkomt.
  • Bij samenstellingen die bestaan uit drie of meer delen wordt veelal een streepje tussen de eerste delen gezet ter verduidelijking of om te voorkomen dat het verkeerd gelezen kan worden. Voorbeelden: error-detecting code, clock-domain crossing.


Laatste update van deze pagina: 24-02-2015